Wróć do listy

ZABURZENIA LĘKOWE U DZIECI I MŁODZIEŻY

Lęk jest naturalną emocją i występuje powszechnie u ludzi. Jeśli jednak lęk stanowi poważny dyskomfort oraz uniemożliwia człowiekowi normalne funkcjonowanie w niektórych aspektach życia należy uznać go za poważny problem. Dziecko lub nastolatek często myśli, że codzienne zdarzenia są poza jego kontrolą i żywi mocne przeświadczenie, że spotka je wkrótce coś bardzo złego. „Katastroficzne” myśli lękliwe są na ogół nieracjonalne i niewspółmierne do tego, co rzeczywiście się dzieje lub może się prawdopodobnie zdarzyć w przyszłości.

Do najczęściej występujących zaburzeń u dzieci i młodzieży należy: lęk przed separacją od najbliższej osoby (rodzica), lęk uogólniony, fobia społeczna, zaburzenia obsesyjno – kompulsywe.

Lęk objawia się w postaci konkretnych dolegliwości somatycznych:

Bóle brzucha, głowy, w klatce piersiowej,
Miewa nudności, biegunkę, wymioty,
W sytuacji lękowej staje się napięte, drżą mu ręce, nogi
Skarży się na „gule” w gardle, suchość w przełykaniu, czerwieni się lub blednie,
W sytuacji stresowej oddycha szybko i płytko, ma trudności z mówieniem,
Zawroty głowy.

Dzieci i nastolatki opowiadając o swoich uczuciach lub myślach najczęściej mówią:

O swoim lęku, niepokoju, napięciu,
O niepokoju, że coś się złego wydarzy np. ktoś je porwie, mama/tata znajdą się w szpitalu.
O swoich licznych, nadmiernych zmartwieniach o zdrowie swoje i bliskich.
O tym, że martwi się o sukcesy szkolne, o swoje oceny, zdane egzaminy, swoją przyszłość.
O swoich zmartwieniach i niepokojach związanych z kolegami i przyjaciółmi, np. że wszyscy się od niego odwrócą, przestaną z nim rozmawiać, znajdą inne towarzystwo.
O swoim odczuciu bycia odmiennym, innym.

Obserwuje się zmiany zachowania :

może mieć kłopoty w odrabianiu prac domowych i skupieniu się na lekcji,
niechętnie podejmuje nowe wyzwania,
sprawia wrażenie wycofanego, zawstydzonego lub zależnego od innych,
rano niechętnie wstaje do szkoły przedszkola, może płakać, buntować się, zgłaszać liczne skargi somatyczne,
ma trudności ze snem – nie może zasnąć i często budzi się w nocy, nierzadko z krzykiem. Miewa koszmary nocne.
wyraźnie ma obniżoną samoocenę,
rożne nawyki nerwowe; obgryzanie paznokci, „niespokojna noga”, trzaskanie kostkami palców.
zachowania powtarzalne i rytualne – nieustanne odczuwanie przymusu wykonywania danej czynności, mimo że jest ona pozbawiona sensu,
nierobienie pewnych rzeczy – unikanie kontaktu z przedmiotami lub sytuacjami albo ucieczka przed nimi.

Lęk separacyjny – jest normalny w wieku niemowlęcym i przedszkolnym. Charakteryzuje się odczuwaniem nieustannego lęku przed rozstaniem z matką, ojcem lub z innymi osobami do których dziecko jest przywiązane.

Lęk uogólniony – charakteryzuje się stałym, intensywnym i nadmiernym zamartwianiem się przeszłymi i przyszłymi wydarzeniami.

Fobia społeczna u nastolatków charakteryzuje się podwyższonym poziomem lęku oraz unikaniem sytuacji towarzyskich, a także publicznych wystąpień z powodu obawy przed odrzuceniem lub krytyką.

Fobia specyficzna powoduje iż dziecko lub nastolatek unika pewnych wzbudzających w nim lęk sytuacji, takich jak kontakt z psami, przebywanie na dużej wysokości, ciemnymi miejscami, owadami, wymiotowaniem, zamkniętą przestrzenią itp.

Zaburzenie obsesyjno – kompulsyjne – podstawowym elementem zaburzenia są obsesje (nawracające, niepokojące myśli) lub kompulsje, czyli zachowania powtarzalne, wykonywane w sposób rytualny, albo jedne i drugie jednocześnie. Obsesje często narażają dziecko na wielki dyskomfort, natomiast kompulsje powodują, że traci ono mnóstwo czasu na wykonywanie tych samych czynności zakłócających normalne, codzienne funkcjonowanie.