Wróć do listy

ZABURZENIA LĘKOWE U DZIECI I MŁODZIEŻY

Lęk jest naturalną emocją i występuje powszechnie u ludzi. Jeśli jednak lęk stanowi poważny dyskomfort oraz uniemożliwia człowiekowi  normalne funkcjonowanie w niektórych aspektach życia należy uznać go za poważny problem. Dziecko lub nastolatek często myśli, że codzienne zdarzenia są poza jego kontrolą i żywi mocne przeświadczenie, że spotka je wkrótce coś bardzo złego. „Katastroficzne” myśli lękliwe są na ogół nieracjonalne i niewspółmierne do tego, co rzeczywiście się dzieje lub może się prawdopodobnie zdarzyć w przyszłości.

Do najczęściej występujących zaburzeń u dzieci i młodzieży należy: lęk przed separacją od najbliższej osoby (rodzica), lęk uogólniony, fobia społeczna, zaburzenia obsesyjno – kompulsywe.

Lęk objawia się w postaci konkretnych dolegliwości somatycznych:
  • Bóle brzucha, głowy, w klatce piersiowej,
  • Miewa nudności, biegunkę, wymioty,
  • W sytuacji lękowej staje się napięte, drżą mu ręce, nogi
  • Skarży się na „gule” w gardle, suchość w przełykaniu, czerwieni się lub blednie,
  • W sytuacji stresowej oddycha szybko i płytko, ma trudności z mówieniem,
  • Zawroty głowy.

Dzieci i nastolatki opowiadając o swoich uczuciach lub myślach najczęściej mówią:
  • O swoim lęku, niepokoju, napięciu,
  • O niepokoju, że coś się złego wydarzy np. ktoś je porwie, mama/tata znajdą się w szpitalu.
  • O swoich licznych, nadmiernych zmartwieniach o zdrowie swoje i bliskich.
  • O tym, że martwi się o sukcesy szkolne, o swoje oceny, zdane egzaminy, swoją   przyszłość.
  • O swoich zmartwieniach i niepokojach związanych z kolegami i przyjaciółmi, np. że wszyscy się od niego odwrócą, przestaną z nim rozmawiać, znajdą inne towarzystwo.
  • O swoim odczuciu bycia odmiennym, innym.

Obserwuje się zmiany zachowania :
  • może mieć kłopoty w odrabianiu prac domowych i skupieniu się na lekcji,
  • niechętnie podejmuje nowe wyzwania,
  • sprawia wrażenie wycofanego, zawstydzonego lub zależnego od innych,
  • rano niechętnie wstaje do szkoły przedszkola, może płakać, buntować się, zgłaszać liczne skargi somatyczne,
  • ma trudności ze snem – nie może zasnąć i często budzi się w nocy, nierzadko z krzykiem. Miewa koszmary nocne.
  • wyraźnie ma obniżoną samoocenę,
  • rożne nawyki nerwowe; obgryzanie paznokci, „niespokojna noga”, trzaskanie kostkami palców.
  • zachowania powtarzalne i rytualne – nieustanne odczuwanie przymusu wykonywania danej czynności, mimo że jest ona pozbawiona sensu,
  • nierobienie pewnych rzeczy – unikanie kontaktu z przedmiotami lub sytuacjami albo ucieczka przed nimi.

Lęk separacyjny – jest normalny w wieku niemowlęcym i przedszkolnym. Charakteryzuje się odczuwaniem nieustannego lęku przed rozstaniem z matką, ojcem lub z innymi osobami do których dziecko jest przywiązane.

Lęk uogólniony – charakteryzuje się stałym, intensywnym i nadmiernym zamartwianiem się przeszłymi i przyszłymi wydarzeniami.

Fobia społeczna u nastolatków charakteryzuje się podwyższonym poziomem lęku oraz unikaniem sytuacji towarzyskich, a także publicznych wystąpień z powodu obawy przed odrzuceniem lub krytyką.

Fobia specyficzna powoduje iż dziecko lub nastolatek unika pewnych wzbudzających w nim lęk sytuacji, takich jak kontakt z psami, przebywanie na dużej wysokości, ciemnymi miejscami, owadami, wymiotowaniem, zamkniętą przestrzenią itp.

Zaburzenie obsesyjno – kompulsyjne – podstawowym elementem zaburzenia są obsesje (nawracające, niepokojące myśli) lub kompulsje, czyli zachowania powtarzalne, wykonywane w sposób rytualny, albo jedne i drugie jednocześnie. Obsesje często narażają dziecko na wielki dyskomfort, natomiast kompulsje powodują, że traci ono mnóstwo czasu na wykonywanie tych samych czynności zakłócających normalne, codzienne funkcjonowanie.